Firma HUB z siedzibą w Utrechcie pragnie stać się wiodącym na świecie ośrodkiem zajmującym się organoidami
Od założenia w 2013 roku liczba pracowników firmy HUB (Hubrecht Organoid Technology) prawie podwajała się każdego roku, a dziś wynosi ponad 40. Dyrektor generalny Robert Vries jest przekonany, że wykładniczy wzrost będzie się jeszcze utrzymywać przez chwilę: „Obecnie otrzymujemy więcej zleceń na projekty dotyczące w głównej mierze diagnostyki i badań przesiewowych niż jesteśmy w stanie się podjąć. A w związku z istotnymi przedsięwzięciami podejmowanymi obecnie w dziedzinie medycyny spersonalizowanej ta liczba z pewnością wzrośnie”.
Po ponad 10 latach od wyhodowania pierwszego organoidu — w instytucie Hubrecht Institute przez Toshiro Sato w grupie pod kierownictwem Hansa Cleversa — droga do zastosowań komercyjnych jest otwarta. Tak twierdzi Robert Vries, który od 2013 roku pracuje w celu osiągnięcia przez firmę HUB (Hubrecht Organoid Technology) pozycji światowego lidera w dziedzinie organoidów. U podstaw tego ambitnego celu leży wyłączna licencja na przyznawanie patentów dotyczących produkowania organoidów z komórek macierzystych osób dorosłych, określanych mianem organoidów ASC. Te patenty, które były rezultatem badań naukowych prowadzonych w instytucie Hubrecht Institute — instytucie KNAW (Królewskiej Holenderskiej Akademii Sztuki i Nauki) — są własnością KNAW. „Dzięki tej licencji, za którą uiszczamy w KNAW roczną opłatę, możemy komercyjnie wykorzystać technologię w postaci licencji i (lub) badań naukowych bądź prac rozwojowych głównie na potrzeby firm farmaceutycznych. Korzyścią wynikającą z rozszerzonego portfolio patentów, które obejmuje ponad 50 patentów w 14 klasach oraz wszystkie aspekty (produkowania) organoidów ASC, jest fakt, że firmy, który chcą pracować z takimi organoidami, nie mogą nas pominąć."
Prawie wszystkie narządy
Dużą zaletą technologii organoidów jest możliwość hodowli ludzkich komórek w postaci mini narządów bez wprowadzania w nich zmian. Hodowle pozostają niezwykle stabilne, zarówno w kontekście genotypu, jak i fenotypu. W technologii organoidów ASC wykorzystywane są komórki nabłonkowe. Sprawia to, że ta metoda jest odpowiednia do produkowania trójwymiarowych mini struktur, które zawierają komórki nabłonkowe, takich jak wątroba, jelito, płuco, tarczyca, żołądek i nerka. Ta metoda nie jest odpowiednia w przypadku tkanek niezawierających komórek nabłonkowych, takich jak tkanka mięśniowa (w tym serce), naczynia krwionośne i neurony. Do produkcji takich struktur lepszym rozwiązaniem będzie wykorzystanie pluripotencjalnych komórek macierzystych (komórki iPS). Jednak to podejście nie może się równać z metodą ASC w odniesieniu do struktur z komórkami nabłonkowymi i jest odpowiednie wyłącznie do hodowli zdrowych komórek.
Początkowo celem badań naukowych dotyczących organoidów była hodowla zdrowych komórek z zamiarem ich wykorzystania w medycynie regeneracyjnej i terapii komórkowej. Tymczasem podejście uległo zmianie w kierunku przedklinicznych badań przesiewowych leków oraz diagnostyki, a przez to — medycyny spersonalizowanej. „W każdym przypadku droga do terapii komórkowej jest bardzo długa, a nawet dłuższa (i czasem bardziej niepewna) niż droga wprowadzania na rynek nowych leków na bazie małych cząsteczek. Jednak zauważyliśmy, że możemy hodować nie tylko zdrowe komórki, lecz również komórki zmienione chorobowo, takie jak komórki nowotworowe. Otworzyło to drzwi do zastosowań, które mogą być rozwijane znacznie szybciej, na przykład modelowania chorób poprzez hodowlę organoidów bezpośrednio ze zmienionej chorobowo tkanki pacjenta. Co więcej, bezpośrednie klonowanie wielu poszczególnych komórek z guzów pierwotnych umożliwiło analizę molekularną i czynnościową niejednorodności guza nowotworowego. Możemy również pracować z modyfikacjami genomu z zastosowaniem metody CRISPR. Wydaje się, że ludzkie organoidy dobrze na to odpowiadają, co stwarza niesamowitą ilość możliwości w dziedzinie modelowania transformacji nowotworowej i mutagenezy po wadliwej naprawie DNA”.
Natychmiastowa rentowność
Podstawą powołania firmy HUB do życia w 2013 roku było wdrożenie technologii organoidów do stosowania jako test podczas opracowywania nowych leków lub jako narzędzie diagnostyczne. Podjęto decyzję o utworzeniu firmy non-profit, w postaci fundacji. „Zobaczyliśmy ogromną ilość różnych zastosowań. Nie jest tak łatwo uwzględnić je w jednej firmie non-profit: inwestorzy często chcą się skoncentrować albo na medycynie regeneracyjnej, albo na diagnostyce, a często na określonej chorobie. A tego właśnie nie chcieliśmy. Chcieliśmy również prawidłowo skonstruować platformę i wdrożyć ją w Niderlandach z wykorzystaniem patentów KNAW. Oznaczało to, że firma od początku musiała przynosić zyski — w pierwszej kolejności trzeba było zarobić pieniądze, aby móc je wydać. Było to trudne, ponieważ — zwłaszcza w 2013 roku — musieliśmy zarobić pieniądze z wykorzystaniem bardzo wczesnej wersji technologii” — powiedział Robert Vries. Firma HUB, powołana do życia przez instytut Hubrecht Institute i UMC Utrecht, została założona przez dwóch byłych pracowników po studiach doktoranckich w instytucie Hubrecht Institute: Roberta Vriesa, który koncentrował się na rozwoju działalności biznesowej, oraz dyrektor ds. badań naukowych Sylvię Boj, nadzorującą prace laboratoryjne. Na początku współpracowało z nami kilku techników z instytutu Hubrecht Institute, którzy byli zatrudnieni w określonych projektach. Tymczasem, poza około 25 osobami pracującymi w różnych laboratoriach, firma stale zatrudniała osoby zajmujące się rozwojem działalności, specjalistów ds. przepisów rejestracyjnych i prawników, którzy obecnie zajmują się ponad 40 umowami licencyjnymi z firmami na całym świecie.
Technik naukowy Josje Heuvelmans w części skarbca w HUB, banku biologicznego, w którym znajduje się prawie tysiąc organoidów przechowywanych w zamrażarkach o temperaturze –80°C dostarczonych przez firmę PHC Europe.
HUB (Hubrecht Organoid Technology) wykorzystuje inkubatory CO2 firmy PHC Europe do hodowli organoidów. Na zdjęciu widać asystenta laboratoryjnego Ramazana Senlice’a obok jednego z siedemnastu inkubatorów.
PRZECZYTAJ CAŁĄ HISTORIĘ HUB
PRZEJDŹ DO INKUBATORÓW FIRMY PHCBI